OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

Proponujemy przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą w oparciu o odpowiednio dobrane i uznane metody, m. in. takie jak:
    Add a header to begin generating the table of contents

    OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO WG POLSKIEJ NORMY – METODĄ PN-N-18002

    W metodzie tej korzysta się z dwóch parametrów ryzyka: ciężkości następstw (skutków) występujących na stanowisku pracy zagrożeń oraz prawdopodobieństwa z jakim następstwa te (urazy, choroby) mogą wystąpić. Szacowanie zarówno ciężkości następstw jak i ciężkości ich wystąpienia określa się na trzech poziomach: małym, średnim i dużym dla każdego występującego zagrożenia. Zgodnie z poniższą tabelą następuje (po oszacowaniu parametrów ryzyka) określenie poziomu ryzyka – w skali trójstopniowej, jako małego, średniego i dużego, tj. wg schematu podanego w poniższej tabelce:

    Określenie poziomu ryzyka jest również możliwe w skali pięciostopniowej, jak w poniższej tabelce:

    Norma PN-N-18002 wprost zaleca podejmowanie niezbędnych działań zapobiegawczych w zależności od poziomu określonego ryzyka, które przedstawia (w przypadku skali trójstopniowej) następująca tabela:

    OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO PRZY POMOCY WSKAŹNIKA RYZYKA – METODĄ RISC SCORE

    Zgodnie z tą metodą poziom ryzyka określa się jako iloczyn trzech parametrów:

    S – możliwych skutków (następstw) zagrożenia
    E – ekspozycji (narażenia) na zagrożenie
     P – prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia

    Parametry te szacuje się następująco:

    Po określeniu wskaźnika ryzyka (jako iloczynu oszacowanych parametrów S, E i P) można przystąpić do wartościowania ryzyka (zawsze dla konkretnego zagrożenia na stanowisku pracy) według poniższej tabelki:

    OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO METODĄ REBA
    (Eng. Rapid Entire Body Assessment)

    REBA jest szybką metodą ergonomicznej oceny stanowisk pracy, na których pracownicy skarżą się na dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego. Uwzględnia obciążenie całego układu mięśniowo-szkieletowego związane zarówno z użyciem siły dla potrzeb wykonania określonego zadania, jak i koniecznością utrzymania niezbędnej pozycji ciała.

    Wiarygodność metody REBA przetestowana została na wielu grupach pracowników wykonujących pracę wymagającą wysiłku fizycznego i wykonywaną często w wymuszonych, niefizjologicznych pozycjach ciała. W zależności od potrzeb można wykonać tylko ocenę czynności związanych z największym obciążeniem układu ruchu (np. podnoszenie ciężkich przedmiotów i/lub przyjmowanie wyraźnie niekorzystnych pozycji ciała) – dzięki temu uzyskuje się informację o ryzyku zawodowym i konieczności wprowadzenia interwencji ergonomicznej. Zastosowanie tej metody po ewentualnym wdrożeniu interwencji pozwala na oszacowanie skuteczności wprowadzonych rozwiązań. Możliwe jest także wykonanie serii obserwacji (np. fotografii) czynności na stanowisku pracy (metoda obserwacji migawkowych) i dokonanie oceny średniego obciążenia układu ruchu w określonym czasie.

    Ważną zaletą metody REBA jest łatwość w stosowaniu i szybkość uzyskiwania wiarygodnych wyników. Wynik końcowy uzyskiwany przy jej pomocy określa wielkość ryzyka wystąpienia dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego, a także zakres interwencji ergonomicznych niezbędnych do zmniejszenia tego ryzyka.
    W sumie REBA stanowi doskonałe uzupełnienie innych, bardziej złożonych, ergonomicznych metod oceny stanowisk pracy zwłaszcza na pierwszym, wstępnym etapie oceny. Jej zalety przyczyniły się do jej spopularyzowania nie tylko wśród pracowników nauki, ale również wśród pracowników służb bhp. Sytuacja taka spowodowała potrzebę przygotowania specjalnego arkusza oceny ułatwiającego wykonanie szybkiej oceny bezpośrednio na stanowisku pracy. Taka właśnie wersja metody opracowana została w 2003 r. przez A. Hedge’a i wykorzystano ją do opracowania wersji skomputeryzowanej będącej jednym z celów niniejszego zadania – prostej postaci użytecznej podczas badań terenowych.

    W praktyce dużym ułatwieniem stosowania metody REBA podczas oceny w terenie jest Karta oceny przy użyciu metody REBA. Karta drukowana jest dwustronnie – pierwsza strona ułatwia określenie liczby punktów odpowiadających pozycjom elementów układu ruchu, druga natomiast prowadzi „krok po kroku” przez kolejne etapy obliczeń. Wypełniona karta oceny może, wraz ze zdjęciem lub schematem pozycji ciała, stanowić dokumentację przeprowadzonego badania. Może być także wykorzystana do przeprowadzenia symulacji wyników usprawnienia stanowiska pracy – jej użycie wskazuje, które z ocenianych elementów (pozycja ciała, siła, jakość uchwytów itp.) najbardziej wpływają na wynik końcowy.

    Schemat postępowania podczas stosowania metody REBA

    W pierwszym etapie oceniana zostaje (przy użyciu rysunków wzorcowych przedstawionych poniżej) pozycja tułowia, szyi i kończyn dolnych.

    obiazenie tulowia

    Obciążenie szyi

    Analiza obciążenia wynikającego z obciążenia pozycji tułowia

    Pozycja Punkty
    Wyprostowana
    1
    Pochylenie do przodu 0° ÷ 20°
    2
    Odchylenie do tyłu 0°÷ 20°
    2
    Pochylenie do przodu 20°÷ 60°
    3
    Odchylenie do tyłu > 20°
    4
    Pochylenie do przodu > 60°
    4
    Dodatkowo +1 jeśli tułów jest skręcony lub pochylony na boki
    obciazenie_szyi

    Obciążenie tułowia

    Analiza obciążenia wynikającego z pozycji głowy

    Pozycja Punkty
    Pochylenie do przodu 0° ÷ 20°
    Pochylenie do przodu 0° ÷ 20°
    Odchylenie do tyłu 0°÷ 20°
    1
    Pochylenie do przodu > 20°
    >2
    Odchylenie do tyłu > 20°
    2
    Dodatkowo +1 jeśli szyja jest skręcona lub pochylona na boki
    obciazenie_konczyn_dolnych

    Obciążenie kończyn dolnych

    Pozycja Punkty
    Podnoszenie z równomiernym rozłożeniem ciężaru, chodzenie, siedzenie
    1
    Podnoszenie z jednostronnym rozłożeniem ciężaru pozycja niestabilna
    2
    Dodatkowo +1 jeśli kolana są zgięte pod kątem 30°-60° Dodatkowo +2 jeżeli kolana są zgięte pod kątem > 60° (nie dotyczy siedzenia)

    Następnie wartości dla ocenionych elementów układu ruchu podstawiane są do Tablicy REBA w celu uzyskania dla nich wartości sumarycznej:

    tablica reba

    Do wartości tej dodawana jest odpowiednia (zgodnie z tabelą zamieszczoną poniżej) liczba punktów charakteryzujących obciążenie lub siłę zewnętrzną działające na pracownika otrzymując w efekcie Wynik A.

    Wskaźnik obciążenia lub siły zewnętrznej działającej na pracownika

    Obciążenie / Siła
    0
    1
    2
    +1
    < 5 kg
    5 – 10 kg
    > 10 kg
    Obciążenie gwałtowne, szybkonarastające
    wskaznik obciazenia ramion

    Wskaźnik obciążenia ramion

    Pozycja Punkty
    Uniesienie do przodu lub do tyłu 0° – 20°
    1
    Uniesienie do tyłu > 20° Uniesienie do przodu 20° – 45°
    2
    Uniesienie do przodu 45° – 90°
    3
    Pochylenie do przodu > 90°
    4
    Dodatkowo +1 jeśli ramię jest odwiedzione lub skręcone Dodatkowo +1 jeżli bark jest podniesiony Dodatkowo -1 jeśli ramię jest opuszczone lub podparte
    wskaznik obciazenia ramion

    Obciążenie przedramion

    Pozycja Punkty
    Uniesienie do przodu 60° ÷ 100°
    1
    Uniesienie do przodu < 60°
    2
    Uniesienie do przodu > 100°
    2
    obciazenie nadgarstkow

    Obciążenie nadgarstków

    Pozycja Punkty
    Odchylenie do góry 0o – 15o
    1
    Odchylenie do dołu 0o – 15o
    1
    Odchylenie do góry > 15o
    2
    Odchylenie do dołu > 15o
    2
    Dodatkowo +1 jeśli nadgarstki są odchylone na boki lub skręcone

    Korzystając z poniższej tabeli uzyskujemy wartość sumaryczną dla kończyn górnych, a po dodaniu punktów charakteryzujących jakość uchwytów z tabeli opublikowanej na dole strony, otrzymujemy Wynik B

    tabela

    Uchwyty
    0 – bardzo dobre
    1- dobre
    2 – wystarczające
    3 – nieakceptowalne
    Dobrze dopasowane uchwyty z elementem umożliwiającym wygodny chwyt
    Chwyt rękoma akceptowalny, ale nie idealny lub wygodne trzymanie przy wykorzystaniu innych części ciała
    Chwyt rękoma niewygodny lub niemożliwy
    Brak uchwytów, chwyt nie zapewniający bezpieczeństwa. Trzymanie nie jest możliwe nawet przy użyciu innych części ciała

    W rezultacie podstawienia wartości A i B do poniższej tablicy otrzymuje się Wynik C który, po zwiększeniu o liczbę punktów charakteryzujących aktywność pracownika podczas wykonywania ocenianego zadania (tabela Aktywność) pozwala na uzyskanie końcowej wartości REBA.

    Wynik B
    Wynik A
    1
    2
    3
    4
    5
    6
    7
    8
    9
    10
    11
    1
    1
    1
    1
    2
    3
    3
    4
    5
    6
    7
    7
    2
    1
    2
    2
    3
    4
    4
    5
    6
    6
    7
    7
    3
    2
    3
    3
    3
    4
    5
    6
    7
    7
    8
    8
    5
    4
    4
    4
    5
    6
    7
    8
    8
    9
    9
    9
    6
    6
    6
    6
    7
    8
    8
    9
    9
    10
    10
    10
    7
    7
    7
    7
    8
    9
    9
    9
    10
    10
    11
    11
    8
    8
    8
    8
    9
    10
    10
    10
    10
    10
    11
    11
    9
    9
    9
    9
    10
    10
    10
    11
    11
    12
    12
    12
    10
    10
    10
    11
    11
    11
    11
    11
    12
    12
    12
    12
    11
    11
    11
    11
    11
    12
    12
    12
    12
    12
    12
    12
    12
    12
    12
    12
    12
    12
    12
    12
    12
    12
    12
    12

    Tabela charakteryzująca aktywność pracownika

    Aktywność
    +1
    +1
    +1
    Jeżeli co najmniej jedna z części ciała pozostaje w warunkach statycznych dłużej niż1 min.
    Jeżeli powtarzanie niewielkiego zakresu czynności zachodzi częściej niż 4 razy na min (oprócz chodzenia)
    Jeżeli wykonywanie czynności powoduje nagłe duże zmiany pozycji ciała lub czynność wykonywana jest na niestabilnej podstawie

    Porównanie uzyskanego wyniku całkowitego REBA z wartościami zamieszczonymi w tej tablicy pozwala na ocenę ryzyka powstania dolegliwości ze strony układu ruchu jak również ocenę konieczności zastosowania interwencji ergonomicznej w celu zmniejszenia poziomu ryzyka.

    Tabela charakteryzująca konieczne działanie ze względu na wynik REBA

    Poziom działania Wynik REBA Ryzyko Działanie
    0
    1
    Niewielki
    Nie jest potrzebne
    1
    2-3
    Małe
    Może być potrzebne
    2
    4-7
    Średni
    Potrzebne
    3
    8-10
    Wysokie
    Konieczne wkrótce
    4
    11-15
    Bardzo wysokie
    Niezbędne natychmiast

    OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO METODĄ RULA (Eng. Rapid Upper Limb Assessment)

    Ocena uwzględnia obciążenie całego układu mięśniowo-szkieletowego związane zarówno z użyciem siły dla potrzeb wykonania określonego zadania, jak i koniecznością utrzymania niezbędnej (często wymuszonej konstrukcją stanowiska) pozycji ciała (obciążenie posturalne). Ukierunkowana jest jednak szczególnie na obciążenie szyi, tułowia i kończyn górnych; sprawdza się doskonale w przypadku pracy wykonywanej w pozycji siedzącej (np. przy komputerze). Wiarygodność metody RULA przetestowana została m.in. na wielu grupach użytkowników komputerów oraz szwaczek wykonujących pracę niewymagającą dużego wysiłku fizycznego, ale wykonywaną często w wymuszonych, niefizjologicznych pozycjach ciała.
    Ważną zaletą metody RULA jest łatwość w stosowaniu i szybkość uzyskiwania wiarygodnych wyników. Wynik końcowy uzyskiwany przy pomocy metody RULA określa wielkość ryzyka wystąpienia dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego, a także zakres interwencji ergonomicznych niezbędnych do zmniejszenia tego ryzyka. W sumie RULA stanowi doskonałe uzupełnienie innych, bardziej złożonych ergonomicznych metod oceny stanowisk pracy (zwłaszcza takich, które związane są z dużym obciążeniem kończyn górnych) na pierwszym, wstępnym etapie oceny. Zalety metody RULA przyczyniły się do jej spopularyzowania wśród pracowników służb bezpieczeństwa i higieny pracy.

    Schemat postępowania podczas stosowania metody RULA

    schemat reba

    Wskaźnik obciążenia ramion

    W pierwszym etapie oceniana zostaje (przy użyciu rysunków wzorcowych przedstawionych poniżej) pozycja kończyn górnych.

    obciezenie ramion

    Obciążenie ramion

    obciezenie przedramion

    Obciążenie przedramion

    obciezanie nadgarstkow

    Obciążenie nadgarstków

    Dodatkowo podczas oceny obciążenia nadgarstków uwzględnia się ich skręcenie: jeśli występuje – dodaje się +1 pkt, jeśli skręcenie jest bliskie maksymalnemu – dodaje się +2 pkt.

    Następnie wartości dla ocenionych elementów układu ruchu podstawiane są do Tablicy RULA w celu uzyskania dla nich wartości sumarycznej – Wyniku A.

    Wskaźnik oceny łącznego obciążenia kończyny górnej przyjmowaną pozycją
    RamięPrzedramięNadgarstek
    1234
    Skręcenie nadgarstkaSkręcenie nadgarstkaSkręcenie nadgarstkaSkręcenie nadgarstka
    12121212
    1112222333
    222223333
    333333344
    2123333444
    233333444
    334444455
    3133444455
    234444455
    344444555
    4144444555
    244444555
    344455566
    5155555667
    256666677
    366677778
    6177777889
    288888999
    399999999

    Do wartości tej dodawane są odpowiednie liczby punktów charakteryzujących użycie mięśni oraz obciążenie lub siłę zewnętrzną działające na pracownika otrzymując w efekcie Sumę A.

    Użycie mięśni RULA
    wysiłek głównie statyczny (dłużej niż 1 min)+ 1 pkt
    czynność wykonywana jest 4 razy na min lub częściej+ 1 pkt
    Obciążenie lub siła zewnętrzna RULA
    jeśli brak obciążenia lub mniej niż 2 kg (przerywane obciążenie)+ 0 pkt
    jeśli obciążenie wynosi 2-10 kg (przerywane obciążenie)+ 1 pkt
    jeśli obciążenie wynosi 2-10 kg (obciążenie statyczne lub powtarzalne)+ 2 pkt
    jeśli obciążenie wynosi > 10 kg (obciążenie statyczne lub powtarzalne)+ 3 pkt

    Podobną procedurę stosuje się do pozostałych elementów układu ruchu tj. tułowia, szyi i kończyn dolnych.

    wskazniki obciazenie tulowia

    Wskaźniki obciążenia tułowia

    1 – Gdy tułów jest prawidłowo podparty podczas siedzenia
    2 – Gdy nie
    Dodaj 1 jeżeli tułów jest skręcony
    Dodaj 1 jeżeli tułów jest pochylony na bok

    Wskaźniki obciążenia szyi

    Dodaj 1 jeżeli szyja jest skręcona
    Dodaj 1 jeżeli szyja jest pochylona na bok

    Ocena obciążenia kończyn dolnych

    Analiza obciążenia głowy
    jeśli kończyny dolne wspierają się na podłożu albo pozycja jest zrównoważona+ 1 pkt
    jeśli kończyny dolne nie wspierają się na podłożu albo pozycja nie jest zrównoważona+ 2 pkt

    Korzystając z poniższej tabeli uzyskujemy wartość sumaryczną dla kończyn górnych otrzymuje się Wynik B

    Wskaźnik oceny łącznego obciążenia głowy, szyi, tułowia i kończyn dolnych
    Suma dla pozycji szyiSuma dla pozycji tułowia
    123456
    NogiNogiNogiNogiNogiNogi
    121212121212
    1132334556677
    2232345556777
    3333445566777
    4555667777788
    5777778888888
    6888888899999

    Do wartości tej dodawane są odpowiednie liczby punktów charakteryzujących użycie mięśni oraz obciążenie lub siłę zewnętrzną (tabele na poprzedniej stronie) działające na pracownika dając w efekcie Sumę B.

    W rezultacie podstawienia Sumy A i sumy B do Tablicy C otrzymuje się Wynik Końcowy RULA.

    Wskaźnik oceny całkowitego obciążenia ciała pozycją, używaną siłą i dynamiką ruchów.
    Suma B (szyja, tułów, nogi)
    123456>6
    Suma A (kończyny górne)11233455
    22234455
    33334456
    43334566
    54445677
    64456677
    75566777
    >75567777

    Porównanie uzyskanego wyniku całkowitego RULA z wartościami zamieszczonymi w poniższej tabeli pozwala na ocenę ryzyka powstania dolegliwości ze strony układu ruchu jak również ocenę konieczności zastosowania interwencji ergonomicznej w celu zmniejszenia poziomu ryzyka.

    Określenie poziomu działania
    Poziom działaniaSuma końcowaRyzykoDziałanie
    101.lutMałePozycja akceptowalna
    203.kwiŚrednieKonieczne jest przeprowadzenie dokładniejszych badań, zmiany mogą być konieczne
    305.czeWysokieKonieczne jest szybkie przeprowadzenie dokładniejszych badań i wprowadzenie zmian
    47Bardzo wysokieKonieczne są natychmiastowe szczegółowe badania i zmiany

    OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO METODĄ KIM (Eng. Key Item Method)

    I. OCENA ZADAŃ ZWIĄZANYCH Z PRZEMIESZCZANIEM RĘCZNYM W OPARCIU O WSKAŹNIKI KLUCZOWE
    1. Krok: Ustalenie punktów klasyfikacji czasu (należy wybrać tylko jedną kolumnę)
    Czynności związane z podnoszeniem / przemieszczaniem  (< 5 sTrzymanie (> 5  s)Przenoszenie (> 5 m)
    Liczba operacji w ciągu dnia roboczegoPunkty klasyfikacji czasuŁączny czas trwania w ciągu dnia roboczegoPunkty klasyfikacji czasuCałkowity dystans w ciągu dnia roboczegoPunkty klasyfikacji czasu
    < 101< 5 min.1< 300 m1
    10 do < 4025 do 15 min.2300 m do < 1 km2
    40 do < 200415 min. do < 1 godz.41 km do < 4 km4
    200 do < 50061 godz. do < 2 godz.64 km do < 8 km6
    500 do < 100082 godz. do < 4 godz.88 km do < 16 km8
    ≥ 100010 ≥ 4 godz.10≥ 16 km10
    Przykłady: przenoszenie, wykładanie i układanie towarów handlowychPrzykłady:  trzymanie towarów handlowychPrzykłady:  przenoszenie mebli, regałów, drabin
    2. Krok: Ustalenie punktów klasyfikacji obciążenia, postawy i warunków pracy
    Obciążenie efektywne1 dla mężczyznPunkty klasyfikacji obciążeniaObciążenie efektywne1) dla kobietPunkty klasyfikacji obciążenia
    < 10 kg1< 5 kg1
    10 kg do < 20 kg25 kg do < 10 kg2
    20 kg do < 30 kg410 kg do < 15 kg4
    30 kg do < 40 kg715 kg do < 25 kg7
    ≥ 40 kg25≥ 25 kg30
    1„Obciążenie efektywne” oznacza w tym kontekście rzeczywistą siłę działania niezbędną do przesunięcia ciężaru. Ta siła działania nie w każdej sytuacji odpowiada masie obciążenia: przy przechylaniu pudła kartonowego na pracownika oddziałuje jedynie 50% masy obciążenia, a przy korzystaniu z wózka – jedynie 10 %.
    Typowa postawa, pozycja ładunku2Postawa, pozycja ładunkuPunkty klasyfikacji postawy
    Górna część ciała wyprostowana, nieskręcona

    Przy podnoszeniu, trzymaniu, przenoszeniu
    i opuszczaniu ładunek znajduje się bardzo blisko ciała
    1
    Lekkie pochylenie do przodu lub skręcenie tułowia

    Przy podnoszeniu, trzymaniu, przenoszeniu i opuszczaniu ładunek znajduje się w niewielkim lub średnim oddaleniu od ciała
    2
    Postawa nisko pochylona lub mocno pochylona do przodu

    Lekkie pochylenie do przodu
    z jednoczesnym skręceniem tułowia

    Ładunek z dala od ciała lub ponad wysokością barków
    4
    Mocne pochylenie do przodu
    z jednoczesnym skręceniem tułowia

    Ładunek z dala od ciała

    Ograniczona stabilność pozycji ciała podczas stania

    Kucanie lub klęczenie
    8
    2Aby określić punkty klasyfikacji postawy, należy wziąć pod uwagę typową postawę podczas ręcznego przemieszczania. Jeśli np. przy pracy z obciążeniem osoby przyjmują różne postawy, to należy wziąć wartość średnią, a nie sporadycznie wartości ekstremalne.
    Warunki pracyPunkty klasyfikacji warunków pracy
    Dobre warunki ergonomiczne, np. wystarczająca przestrzeń, brak przeszkód fizycznych w przestrzeni roboczej, równa i solidna podłoga, wystarczające oświetlenie, dobre warunki uchwytu0
    Ograniczona przestrzeń ruchu i niekorzystne warunki ergonomiczne (np.: przestrzeń ruchu ograniczona przez zbyt małą lub zbyt dużą wysokość lub przez powierzchnię roboczą mniejszą niż 1,5 m2 lub 2: ograniczona stabilność postawy ze względu na nierówną podłogę lub miękki grunt)1
    Mocno ograniczona przestrzeń ruchu i/lub niestabilność środka ciężkości ładunku ze względu na nierówną podłogę lub miękki grunt)2
    3. Krok: OCENA
    Punkty klasyfikacji odpowiednie dla bieżącej czynności należy wprowadzić do tabeli i przeliczyć
    Punkty klasyfikacji obciążenia
    +Punkty klasyfikacji postawy
    +Punkty klasyfikacji warunków pracy
    =SumaXPunkty klasyfikacji czasu=Wynik oceny ryzyka
    Na podstawie obliczonej punktacji oraz tabeli poniżej można wykonać przybliżoną ocenę3
    Zakres ryzyka Wynik oceny ryzykaOznaczenie kategorii ryzykaOpis
    1< 10ryzyko bardzo małe (dopuszczalne)Sytuacja małego obciążenia, przeciążenie fizyczne jest mało prawdopodobne.
    210 do < 25ryzyko małe (dopuszczalne)Sytuacja zwiększonego obciążenia, u mniej odpornych osób może wystąpić przeciążenie fizyczne4). Dla tej grupy pomocne jest ponowne zaprojektowanie miejsca pracy.
    325 do < 50ryzyko średnie (dopuszczalne)Sytuacja mocno zwiększonego obciążenia, przeciążenie fizyczne może wystąpić także u osób o przeciętnej odporności. Zaleca się ponowne zaprojektowanie miejsca pracy.
    4≥ 50ryzyko duże (niedopuszczalne)Sytuacja dużego obciążenia, przeciążenie fizyczne jest prawdopodobne. Konieczne jest ponowne zaprojektowanie miejsca pracy5).

    3Zasadniczo należy założyć, że w miarę wzrostu liczby punktów wzrasta ryzyko przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego. Granice pomiędzy zakresami ryzyka są płynne z powodu indywidualnych technik pracy i różnych warunków wykonywania zadań. Dlatego też klasyfikacja ta może być traktowana jedynie jako orientacyjna. Dokładniejsze analizy wymagają specjalistycznej wiedzy z zakresu ergonomii.

    4Mniej odporne osoby to w tym kontekście osoby w wieku powyżej 40 lat lub poniżej 21 lat, osoby od niedawna wykonujące daną pracę lub osoby chore.

    5Wymagania projektowe można wyznaczyć w odniesieniu do liczby punktów z tabeli. Można uniknąć zbyt wysokiego stresu zmniejszając wagę, poprawiając warunki wykonywania pracy lub skracając czas obciążenia.

    Sprawdzenie miejsca pracy jest konieczne z innych przyczyn: 

    II. OCENA CIĄGNIĘCIA I PCHANIA W OPARCIU O WSKAŹNIKI KLUCZOWE
    1. Krok: Ustalenie punktów klasyfikacji czasu (należy wybrać tylko jedną kolumnę)
    Ciągnięcie i pchnie na krótkich dystansach lub z częstymi postojami (pojedynczy dystans do 5 metrów)Ciągnięcie i pchanie na dłuższych dystansach (pojedynczy dystans powyżej 5 metrów)
    Liczba operacji w ciągu dnia roboczegoPunkty klasyfikacji czasuŁączny dystans w ciągu dnia roboczegoPunkty klasyfikacji czasu
    < 101< 300 m1
    10 do < 402300 m do < 1 km2
    40 do < 20041 km do < 4 km4
    200 do < 50064 km do < 8 km6
    500 do < 100088 km do < 16 km8
    ≥ 100010≥ 16 km10
    Przykłady: obsługa manipulatorów, ustawianie parametrów maszyn, roznoszenie posiłków w szpitaluPrzykłady: zbieranie śmieci, transport (na rolkach) mebli w budynkach, rozładunek i przeładunek kontenerów
    2. Krok: Ustalenie punktów klasyfikacji masy, dokładności ustawienia, prędkości, postawy i warunków pracy
    Wózek przemysłowy, środek pomocniczy
    Przemieszczana masa (waga ładunku) toczenieBrak; ładunek jest toczony
    Taczka
    Wózek, rolki, wózki z kółkami skrętnymi
    Wagony, wózki ręczne, platformy jezdne, wózki ze stałymi kółkami
    Manipulatory, wciągarki linowe
    < 50 kg0.50.50.50.50.5
    50 kg do < 100 kg11111
    100 kg do < 200 kg1.5

    2

    21.52
    200 kg do < 300 kg2

    4

    32

    4

    300 kg do < 400 kg3

    4

    3
    400 kg do < 600 kg

    4

    5

    4
    600 kg do < 1000 kg

    5

    5
    ≥ 1000 kg
    przesuwanieKomórki zaznaczone na czerwono:
    Wartości krytyczne ze względu na to, że kontrola nad ruchem wózka przemysłowego/ładunku zależy w dużej mierze od umiejętności i od siły fizycznej.

    Komórki bez liczby zaznaczone na biało:
    Zasadniczo należy unikać takich obciążeń, ponieważ konieczna siła działania może łatwo przekroczyć maksymalną możliwą siłę 
    < 10 kg 1
    10 kg do < 25 kg2
    25 kg do < 50 kg3
    > 50 kg
     Dokładność ustawieniaPrędkość ruchu
    niska (< 0,8 m/s)wysoka (0,8 do 1,3 m/s)
    Niska
    – nie ma ograniczeń w zakresie odległości przemieszczania

    – ładunek może toczyć się lub jechać do ogranicznika
    12
    Wysoka
    – ładunek musi być dokładnie ustawiany i zatrzymywany

    – należy dokładnie przestrzegać odległości przemieszczania

    – częste zmiany kierunku
    24
    Zasadniczo przy ciągnięciu i pchaniu cały system mięśniowo-szkieletowy poddawany jest obciążeniu, ale szczególnie dotyczy to rąk, ramion i barków. W zależności od szczególnych zastosować i postaw wymagających użycia siły, możliwe jest także, że poważnym obciążeniem będzie poddawany lędźwiowy odcinek kręgosłupa oraz stawy biodrowe i kolanowe. Ponieważ siły fizyczne są znacznie niższe i bardziej zróżnicowane niż przy podnoszeniu i przenoszeniu, to trudno jest zweryfikować chroniczne uszkodzenia spowodowane przeciążeniem. Dla ciągnięcia i pchania charakterystyczne jest to, że ryzyko dla systemu mięśniowo-szkieletowego, jakie niosą nagłe przeciążenia jest wynikiem uderzeń, poślizgów lub nieoczekiwanych dużych sił przy zmianie kierunku lub przy zatrzymywaniu się.Uwaga: średnia prędkość marszu to ok. 1 m/s
    Postawa1
    Tułów wyprostowany, nieskręcony1
    Tułów lekko pochylony do przodu lub lekko skręcony (ciągnięcie jedną stroną)2
    Ciało nisko pochylone w kierunku ruchu
    Kucanie, klęczenie, zgięcie
    4
    Połączenie pochylenia i skręcenia8
    1Należy wziąć pod uwagę typową postawę. Należy zignorować większe pochylenie ciała możliwe przy rozpoczynaniu czynności, hamowaniu lub przetaczaniu, o ile takie pochylenie występuje sporadycznie.
    Warunki pracy
    Dobre: → podłoga lub inna powierzchnia jest pozioma, twarda, gładka, sucha → brak pochyłości → brak przeszkód w przestrzeni roboczej → rolki lub kółka jadą łatwo, bez widocznego zużycia łożysk w kółkach0
    Ograniczone: → podłoga zabrudzona, lekko nierówna, miękka → lekkie pochylenie do 2° → przeszkody w przestrzeni roboczej, które trzeba omijać → rolki lub kółka zabrudzone, nie jeżdżą płynnie, łożyska zużyte2
    Trudne: → jezdnia nieutwardzona lub niedbale utwardzona, wyboje, silne zabrudzenia → pochyłość od 2° do 5° → wózki przemysłowe muszą być wyszarpywane przy starcie → rolki lub kółka zabrudzone, łożyska obracają się z oporami4
    Skomplikowane: → stopnie, schody → pochyłości >5° → połączenie wskaźników z klas od „ograniczone” do „trudne”8
    Wskaźniki niewymienione w tabeli należy odpowiednio dodać
    3. Krok: Ocena
    Punkty klasyfikacji odpowiednie dla bieżącej czynności należy wprowadzić do tabeli i przeliczyć
    Masa/wózek przemysłowy
    +Dokładność ustawienia/szybkość ruchu
    +Punkty klasyfikacji postawy
    +Punkty klasyfikacji warunków pracy
    =Suma XPunkty klasyfikacji czasu =Wynik oceny ryzyka

    Na podstawie obliczonej punktacji oraz poniższej tabeli można wykonać przybliżoną ocenę

    Zakres ryzyka2 Wynik oceny ryzykaOznaczenie kategorii ryzykaOpis
    1< 10ryzyko bardzo małe (dopuszczalne)Sytuacja małego obciążenia, przeciążenie fizyczne jest mało prawdopodobne.
    210 do < 25ryzyko małe (dopuszczalne)Sytuacja zwiększonego obciążenia, u mniej odpornych osób może wystąpić przeciążenie fizyczne3). Dla tej grupy pomocne jest ponowne zaprojektowanie miejsca pracy.
    325 do < 50ryzyko średnie (dopuszczalne)Sytuacja mocno zwiększonego obciążenia, przeciążenie fizyczne może wystąpić także u osób o przeciętnej odporności. Zaleca się ponowne zaprojektowanie miejsca pracy.
    4≥ 50ryzyko duże (niedopuszczalne)Sytuacja dużego obciążenia, przeciążenie fizyczne jest prawdopodobne. Konieczne jest ponowne zaprojektowanie miejsca pracy.

    2Granice pomiędzy zakresami ryzyka są płynne z powodu indywidualnych technik pracy i różnych warunków wykonywania zadań. Dlatego też klasyfikacja ta może być traktowana jedynie jako orientacyjna. Zasadniczo należy założyć, że w miarę wzrostu liczby punktów wzrasta ryzyko przeciążenia systemu mięśniowo-szkieletowego.

    3Mniej odporne osoby to w tym kontekście osoby o wieku powyżej 40 lat lub poniżej 21 lat, osoby od niedawna wykonujące daną pracę lub osoby chore.

    OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO METODĄ MAC (Eng. Manual Handling Assessment Charts